Klingelbekseweg
door frater Siardus
van der Zweep
Reconstructie
Klingelbeekseweg
1977
Uitgelicht ↓
Het laantje van
de Klingelbeek
Klingelbeek in
de jaren 1960:
Een dorp in de stad
Klingelbeekseweg
Rond 1950 was de Klingelbeekseweg nog heel erg smal. Met moeite konden twee auto's elkaar passeren, maar dit kwam nog niet zo vaak voor, het was een stille dorpsweg, zo in de geest van het lied van Wim Sonneveld: "langs het tuinpad van mijn vader". Alleen de hoge bomen ontbraken. Wel waren er eeuwenoude bomen op de landgoederen tussen de Klingelbeekseweg en de Rijn. De Klingelbeek had in die tijd veel weg van een rustig dorp. Betrekkelijk dicht bij elkaar stonden vijf boerderijen, er waren enkele cafés, verder een school, een bakker, een kruidenier, een melkboer, een brandstoffenhandel, enkele groentekwekerijen en een bloemisterij. Ook was er een fabriek en zelfs een stationnetje. Alleen de dorpskerk ontbrak. Wel was er een kapel, die toebehoorde aan de fraters. Om toch bij de tijd te blijven stond er aan het begin van de Klingelbeekseweg een vormingscentrum.
Wat kan er in een halve eeuw veel veranderen.
Van de vijf boerderijen is er nog één in gebruik, de anderen zijn herschapen in prachtige woongelegenheden, de oude lindebomen staan er nog en enkele buitenpompen met zwengels zijn keurig gerestaureerd. De cafés zijn allemaal gesloopt, op deze plaatsen zijn nieuwe huizen gebouwd in aangepaste stijl, aansluitend bij de bebouwing langs de weg. De school is er nog, doch allang niet meer in gebruik. Het was de Sophia kleuterschool, gebouwd in 1870 en geschonken door Le Chevalier en echtgenote. Dit vermeldt een gevelsteen, die enkele jaren geleden is verwijderd en overgebracht naar het Waaggebouw op de Markt Nog steeds woont de bakker op de Klingelbeek, maar zijn zaak is al jaren geleden gesloten, ook de kruidenierswinkel en de melkzaak zijn verdwenen. Aan de gevels is nog duidelijk te zien dat er winkels in de panden zijn geweest De brandstofhandelaar is overgestapt op een andere branche, niet ver van de Klingelbeek handelt hij nu in wijnen, om de inwendige mens te verwarmen.
Nog steeds staat aan de Klingelbeekseweg een fabriek, in 1860 gebouwd voor de suikerfabricage; in 1914 werd het een wolfabriek en m 1958 een papierfabriek. Sinds 1971 is er, na een grondige verbouwing, het Elektrum van de KEMA in gevestigd. De bouw van de suikerfabriek had tot gevolg, dat er in 1879 een station werd gebouwd aan de lijn Arnhem-Nijmegen. Het stationnetje is er nog steeds, men hoeft er nooit lang op een trein te wachten, maar de treinbestuurder zal nooit stoppen, niet voor personen en niet voor goederen.
Wat het meeste opvalt aan de Klingelbeekseweg zijn de gebouwen van de Cornelis Scheltes Oolgaardtstichting en het St Eusebiushuis. Het Oolgaardthuis, zoals het wordt genoemd, is al bekend in de zeventiende eeuw als landhuis. Het huis heeft verschillende bestemmingen gehad totdat juffrouw Oolgaardt het huis in 1913 kocht om kinderen een goede opvoeding te geven. In de jaren dertig werd het een vormingscentrum en sinds 1985 is er een ontwenningskliniek voor verslaafden in gevestigd.
Het St Eusebiushuis wordt bewoond door de fraters van Utrecht Het huis dat op het landgoed "De Klingelbeek" staat, werd in 1920, bij de komst van de fraters, genoemd naar de patroon van de stad Arnhem. Het gebouw heeft een zeer lange geschiedenis. In de veertiende eeuw woonde er de Gelderse hertog Willem van Gulik en later de bekende families Bentinck, van Lynden, van Goltstein en in het midden van de vorige eeuw de vice-president van de rechtbank, de heer F.G. Meijbaum met zijn gezin. Het landgoed strekte zich toen nog uit tot waar nu het spoorwegviaduct over de Utrechtseweg is tot de spoorbrug over de Rijn. Later is het terrein verkaveld. De ingang van het landgoed was oorspronkelijk niet aan de Klingelbeekseweg, maar aan de Utrechtseweg, vanwaar een fraaie oprijlaan met hoge bomen naar het huis ging. Deze weg is nog gemakkelijk terug te vinden, het is het smalle paadje recht tegenover de ingang, nu grotendeels overwoekerd door gras en struiken.
Het verleden heeft hier letterlijk een spoor nagelaten. Omgekeerd zoeken de huidige buurtbewoners weer contact met het verleden. Sinds enkele jaren lopen de kinderen op St Maarten weer met hun lichtjes langs de huizen en in 1990 is zelfs de aloude schutterij "De Clingelbeeck" van 1644, na een sluimerend bestaan van meer dan vijftig jaar, heropgericht.
Wie oog heeft voor het verleden kan op de Klingelbeek veel terugvinden, wandel eens langs de Klingelbeekseweg en begin bij de gelijknamige bushalte, die wij nog steeds noemen "de ouwe tol".
Frater S.L. van der Zweep.